GPS-wandelingen.nl

Een bijna 4 km rondwandeling door het eeuwenoude stadscentrum van Amersfoort.

Het Startpunt van de wandeling ligt op de kruising van Bloemendalsestraat en de Weverssingel.

De stad Amersfoort dankt zijn ontstaan en naam aan een doorwaadbare plaats of voorde in de rivier de Eem (vroeger: Amer). Verschillende beken die water afvoerden uit de Gelderse Vallei kwamen bij elkaar in een laagte tussen de Amersfoortse Berg en het hoger gelegen gebied ten noorden van Amersfoort (Hoogland). Bij die doorwaadbare plaats werd de Eem gekruist door handelsroutes die van Utrecht naar het oosten en noorden liepen. De eerste vermelding van de plaats dateert uit 1028. Er moet toen sprake geweest zijn van een boerennederzetting. De strategische ligging was voor de bisschop van Utrecht aanleiding om er één van zijn hoven te bouwen, om van hieruit de Gelderse Vallei te ontginnen. Waarschijnlijk werd dit bisschoppelijk hof in de eerste helft van de twaalfde eeuw gesticht op de plaats waar thans de Sint-Joriskerk staat. Handel en nijverheid leefden op en de nederzetting kreeg in 1259 stadsrechten van de Utrechtse bisschop Hendrik van Vianden. Omstreeks 1380 werd al begonnen met de bouw van een nieuwe muur (gereed rond 1450). Daarvan was de totale lengte 2850 meter. En het oppervlak van de ommuurde stad verdrievoudigde. In deze muur werd een aantal poorten gebouwd die tot op de dag van vandaag te bewonderen zijn, zoals de Koppelpoort en de Monnikendam. Van de eerste muur is weinig bewaard gebleven, slechts de sterk gerestaureerde Kamperbinnenpoort resteert. Niettemin is het verloop van de eerste muur nog intact; de Muurhuizen volgen het tracé van de muur en maken gebruik van diens fundering.

De bijnaam van Amersfoort is Keistad. Amersfoort dankt deze naam aan een weddeschap die Jonkheer Everard Meyster in 1661 sloot met een aantal vrienden dat hij de Amersfoorters zo gek zou krijgen dat ze de zwerfkei vanaf de Waelberch op de Leusderheide naar de stad zouden trekken. Op 7 juni 1661 trokken 400 inwoners van Amersfoort de kei op een slee naar de Varkensmarkt. Zij werden daarbij door de "dolle jonker" getrakteerd op bier en krakelingen. Ter gelegenheid van de gebeurtenis liet hij een gedenkpenning slaan, en schreef hij het gedicht Keyklucht van Jock en Ernst, op de steen-uyle-vlucht deser werelt (Utrecht, 1661). Toen Everard Meyster in 1663 een huis in Utrecht liet bouwen, verwerkte hij er verschillende herinneringen aan zijn Amersfoortse actie in; hij noemde het huis De Krakeling. Toen de Amersfoorters inzagen dat ze zo stom waren geweest zich in te spannen voor iets dat volkomen zinloos was, begroeven zij de kei in 1672 op de Varkensmarkt. Latere generaties schaamden zich niet voor het voorval. In 1903 werd de kei daar weer opgegraven en in 1953 op zijn huidige plek aan de Stadsring (hoek Arnhemsestraat) geplaatst (route loopt hier niet langs). In de jaren zeventig begonnen de jaarlijkse Keistadfeesten. Een aantal keren werden die besloten met het door de stad trekken van "keien" uit diverse Europese landen. Amersfoort heeft daar nog een aantal grote stenen aan overgehouden, die in het plantsoen aan de Stadsring liggen uitgestald. De Amersfoortse kei weegt 7157 kg, heeft een hoogte van 2 meter en een omtrek van 5,25 meter.

De wandeling loopt langs de volgende bezienswaardigheden:

• Muurhuizen: Muurhuizen zijn karakteristieke woningen voor Amersfoort. Na de aanleg van de 2de stadsmuur, werd de oude stadsmuur niet afgebroken. Door het dempen van de stadsgracht ontstond er ruimte voor woningen en pakhuizen die tegen de stadsmuur werden gebouwd.
• Onze lieve Vrouwetoren: De onze Lieve Vrouwetoren is tussen 1440 en 1500 gebouwd en heeft een hoogte van ruim 98 meter. Oorspronkelijk was de toren verbonden met de Onze Lieve Vrouwekerk. De kerk werd echter in 1787 verwoest en is aan het begin van de 19de eeuw volledig afgebroken.
• Plompetoren: Deze toren wordt ook wel "Latijntje" genoemd. De toren was een versterkte muurtoren uit de eerste stadsmuur en wordt in 1434 voor het eerst genoemd als gevangenis (mogelijk geen onderdeel van eerste muur geweest, maar een toevoeging). In 1554 is de Dieventoren de enige gevangenis in de stad.
• Kamperbinnenpoort: Kamperbinnenpoort, in het verleden Viepoort genoemd, is één van de weinige resterende verdedigingswerken aan de eerste stadsmuur, die rond 1300 werd gebouwd. De poort werd voor het eerst in 1381 genoemd. Pas na de stadsuitleg en de bouw van de Kamppoort of Kamperbuitenpoort werd de naam van de Viepoort gewijzigd in Kamperbinnenpoort. De poort bestaat uit twee achtkantige torens die door een boog en weergang met elkaar zijn verbonden. In 1827 is dit tussenlid zelfs gesloopt. Tussen 1931 en 1933 werd de poort echter weer in ere hersteld.
• Koppelpoort: De Koppelpoort is een stadspoort in Amersfoort. Het is een combinatie van een land- en waterpoort. De poort werd rond 1425 gebouwd als onderdeel van de tweede stadsmuur. De gehele muur was rond 1450 voltooid.

GARMIN GDB-file     Google Earth KMZ-file     GPX-file